Wprowadzenie: 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych to unikalny mechanizm wsparcia finansowego organizacji pozarządowych posiadających status OPP (organizacji pożytku publicznego). Od 2023 roku odpis ten został zwiększony z 1% do 1,5%, co stwarza dla OPP szansę na większe wpływy, ale jednocześnie wymaga jeszcze skuteczniejszych działań promocyjnych, by przekonać podatników do przekazania części swojego podatku właśnie naszej organizacjiporadnik.ngo.pl. W niniejszym poradniku dowiesz się, jak skutecznie zachęcać podatników do przekazania 1,5% – omówimy planowanie kampanii (ulotki, media, internet), współpracę z księgowymi i partnerami, wykorzystanie storytellingu i prezentacji efektów dla budowania zaufania, a także przypomnimy o wymogach prawnych i sprawozdawczości związanej z otrzymanymi środkami z 1,5%. Dla wielu OPP ten odpis podatku to kluczowe źródło finansowania działań, dlatego warto zainwestować czas i kreatywność, by nasza kampania 1,5% wyróżniła się na tle tysięcy innych.
Wymogi formalne – kto i kiedy może zbierać 1,5% podatku
Mechanizm 1,5% jest przewidziany wyłącznie dla organizacji posiadających status pożytku publicznego (OPP). Tylko OPP znajdujące się w oficjalnym wykazie uprawnionych organizacji mogą otrzymywać odpisy podatkuporadnik.ngo.plporadnik.ngo.pl. W praktyce oznacza to, że Twoja organizacja musi najpierw uzyskać status OPP (spełnić wymogi ustawy, zgłosić w KRS) i znaleźć się w wykazie prowadzonym przez Narodowy Instytut Wolności (na portalu pozytek.gov.pl lub pozytek.ngo.pl – tam publikowany jest aktualny wykaz OPP każdego rokuporadnik.ngo.plporadnik.ngo.pl). Co ważne, aby móc zbierać 1,5% za dany rok, organizacja musi posiadać status OPP najpóźniej w dniu 30 listopada roku podatkowego – bo na 31 grudnia tworzony jest wykaz. Jeśli np. uzyskamy status OPP w grudniu 2025, to niestety dopiero za rok 2026 podatnicy będą mogli nam przekazać odpis (w rozliczeniach składanych w 2027).
Podatnicy uprawnieni do przekazania 1,5%: Odpis mogą przekazać osoby fizyczne rozliczające się z podatku dochodowego – czyli: pracownicy, zleceniobiorcy (PIT-37), przedsiębiorcy na skali lub liniowym (PIT-36/36L), osoby płacące podatek od zysków kapitałowych (PIT-38, np. giełda) oraz ryczałtowcy (PIT-28). Nie mogą przekazać 1,5% osoby, które nie płacą PIT wcale (np. mają same zwolnione dochody) lub rozliczają się w formach bez PIT (karta podatkowa – ta została zresztą wygaszona, czy rolnicy płacący podatek rolny). Firmy (osoby prawne) nie mogą przekazywać 1,5% – jedynie osoby fizyczne (https://poradnik.ngo.pl/1-podatku-dla-opp). Warto więc targetować przekaz do zwykłych podatników, nie do spółek. Podatnik wskazuje organizację OPP w swoim rocznym zeznaniu podatkowym, wpisując jej numer KRS i ew. cel szczegółowy (subkonto).
Termin i przekazanie środków: Podatnicy składają PIT za rok poprzedni zwykle między 15 lutego a 30 kwietnia. Odpis 1,5% jest elementem zeznania – nie wiąże się z żadną dodatkową wpłatą (to nie darowizna z kieszeni podatnika, tylko przekierowanie części należnego podatku). Po zakończeniu okresu rozliczeń, urzędy skarbowe przekazują zebrane kwoty na konta bankowe OPP – następuje to do końca lipca (ustawowo do 31 lipca następuje wypłata środków z 1,5% dla organizacji). Ważne: OPP musi posiadać rachunek bankowy zarejestrowany – w wykazie OPP organizacja może podać numer konta dedykowany do 1% i trzeba pilnować aktualizacji tego numeru w razie zmianyporadnik.ngo.pl. Nie ma obowiązku posiadania oddzielnego konta na 1,5%, zwykłe konto organizacji wystarczy, byle urząd skarbowy miał je w bazie.
Na co można wykorzystać środki z 1,5%: Ustawa stanowi, że pieniądze z odpisu mogą być wydane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego przez OPPporadnik.ngo.plporadnik.ngo.pl. Mówiąc prościej – musimy przeznaczyć je na nasze cele statutowe. Nie można nimi finansować np. prywatnych wydatków członków ani działalności stricte komercyjnej. Jeśli organizacja naruszy te zasady, minister ds. zabezpieczenia społecznego może nakazać zwrot środków i może to skutkować nawet utratą statusu OPP. Nie ma natomiast formalnego terminu, w jakim trzeba wydać otrzymane kwoty – można je wykorzystać nawet po kilku latach, byle na cele statutowe (często OPP akumulują środki przez parę lat na większy projekt). Niezależnie od tego, OPP ma obowiązek sprawozdawczy – w rocznym sprawozdaniu merytorycznym OPP musi wskazać, na co wydała środki z 1%/1,5%poradnik.ngo.plporadnik.ngo.pl. Sprawozdanie OPP składane do NIW (on-line) do 15 lipca zawiera osobną rubrykę, gdzie organizacja rozpisuje wykorzystanie ubiegłorocznych wpływów z 1%. Ten raport jest jawny i publikowany, a potencjalni darczyńcy mogą sprawdzić, czy sensownie spożytkowaliśmy otrzymane pieniądze.
Podsumowując formalności: upewnij się, że Twoja organizacja ma status OPP i jest na liście (to podstawa). Sprawdź, czy numer KRS jest poprawny w bazie i czy macie zgłoszone aktualne konto bankowe. Zbadaj też, jakie kwoty otrzymywaliście w poprzednich latach i z ilu wpisów się składały – ta informacja (liczba podatników i łączna kwota) przychodzi do OPP z US (choć bez danych osobowych darczyńców, chyba że wyrazili zgodę na podanie danych). To da punkt odniesienia, jak duży potencjał ma kampania.
Planowanie i prowadzenie kampanii 1,5% – kluczowe elementy
Strategiczne planowanie kampanii: Zbiórka 1,5% to de facto kampania fundraisingowa o określonym czasie (styczeń-kwiecień każdego roku) i celu: maksymalnie wiele osób ma wpisać w PIT nasz numer KRS. Aby to osiągnąć, warto przygotować strategię kampanii już pod koniec roku poprzedniego. Określmy grupy docelowe – do kogo chcemy dotrzeć? Mogą to być: nasi dotychczasowi sympatycy i ich rodziny, lokalna społeczność, pracownicy zaprzyjaźnionych firm, konkretne środowiska zainteresowane naszą misją (np. rodzice dzieci z niepełnosprawnościami, jeśli takimi dziećmi się opiekujemy; miłośnicy zwierząt, jeśli prowadzimy schronisko itp.). Każda grupa może wymagać nieco innego podejścia i kanałów komunikacji. Analiza punktów styku: Zastanówmy się, w jakich miejscach i sytuacjach potencjalny darczyńca może zetknąć się z naszą informacją o 1,5%. To mogą być media społecznościowe, nasza strona WWW, lokalna prasa, wydarzenia, ale też wizyta u księgowej czy korzystanie z programów do PIT. Warto wykorzystać każdy punkt styku – tak sugerują eksperci fundraisingupublicystyka.ngo.plpublicystyka.ngo.pl. Nie wystarczy jedno ogłoszenie; trzeba budować relację i powtarzalny komunikat.
Dobry komunikat i storytelling: Sercem kampanii jest przekaz, który trafi do serc i umysłów darczyńców. Błąd to prosić ogólnie „przekaż nam 1,5%, bo możemy”. Ludzie chcą wiedzieć, dlaczego mieliby to zrobić i co z tego wynika. Dlatego stwórzmy jasny, krótki apel fundraisingowy – komunikat, który w kilka sekund wyjaśni: kim jesteśmy, co robimy, kogo wspieramy i jak 1,5% pomoże. Najlepiej zacząć od pokazania problemu/potrzeby, którą nasza organizacja rozwiązuje, następnie przedstawić nasze działania jako rozwiązanie i wezwać odbiorcę do działania (CTA: wpisz nasz KRS). Dobre hasło kampanii i grafika mogą przyciągnąć uwagę. Storytelling jest bardzo skuteczny: opowiedz historię jednego beneficjenta – np. dziecka, któremu pomogliście, zwierzaka uratowanego dzięki wsparciu, osoby, która odzyskała uśmiech. Konkretna historia budzi emocje i pozwala podatnikowi poczuć, że jego 1,5% to realna pomoc, a nie abstrakcja. Prezentacja efektów również wzmacnia przekaz: pokażcie liczby lub namacalne rezultaty z lat ubiegłych – np. „Dzięki Waszemu 1% w zeszłym roku przeprowadziliśmy 30 warsztatów dla młodzieży” albo „zebrane 1,5% pozwoli nam wyżywić 50 psiaków przez pół roku”. To buduje zaufanie i zachęca do dołączenia. Pamiętajmy, by komunikat był zrozumiały na pierwszy rzut oka – ludzie mają mało czasu, scrollują mnóstwo treści, więc prostota i klarowność są na wagę złotapublicystyka.ngo.plpublicystyka.ngo.pl. Unikajmy żargonu branżowego; zamiast „przekaż 1,5% na realizację celów statutowych naszego stowarzyszenia” lepiej „Przekaż 1,5% – nakarmimy kolejne bezdomne koty dzięki Tobie”.
Kanały dotarcia – ulotki, media, internet: Wykorzystajmy wszystkie dostępne media, dostosowane do naszej grupy docelowej i budżetu kampanii:
- Drukowane ulotki i plakaty: To wciąż działa lokalnie. Można zaprojektować atrakcyjną ulotkę z hasłem, historią, instrukcją „jak przekazać 1,5%” (podaj numer KRS i cel szczegółowy, jeśli używacie subkont). Rozdystrybuujcie ulotki na wydarzeniach, w zaprzyjaźnionych miejscach (sklepy, biblioteki, szkoły – za zgodą), podczas kwest czy nawet door-to-door jeśli macie wolontariuszy. Plakaty mogą zawisnąć w urzędach (często mają tablice ogłoszeń NGO), na słupach ogłoszeniowych, w miejscach użyteczności publicznej.
- Media społecznościowe i internet: To obecnie podstawa. Regularnie wrzucajcie posty na Facebooka, Instagrama, Twittera z przypomnieniem o 1,5%. Mogą to być grafiki z Waszym hasłem i KRS, krótkie filmiki prezentujące Waszą działalność (emocjonalne video 1-2 min potrafi zdziałać cuda), relacje z Waszych działań (pokazujące, że warto Was wspierać). Wideo storytelling: nagrajcie telefonem wypowiedź osoby, której pomogliście: np. rodzica dziecka rehabilitowanego dzięki środkom z 1%. Taki autentyczny przekaz wzrusza i motywuje. Warto utworzyć na stronie WWW dedykowaną podstronę „Przekaż 1,5%” z instrukcją i np. generatorem PIT (niektóre organizacje korzystają z partnerskich programów do rozliczeń PIT online, które automatycznie wpisują ich KRS – to wygodne dla podatnika).
- Media tradycyjne: Jeśli macie możliwość, wyślijcie informację prasową do lokalnej gazety, radia czy telewizji kablowej o Waszej kampanii – media czasem szukają lokalnych tematów. Jako OPP macie też prawo do bezpłatnego czasu antenowego w mediach publicznych (TVP, Polskie Radio) na tzw. kampanię społeczną 1% – trzeba wcześniej przygotować spot 30 sek. lub 1 min i zgłosić do KRRiT lub regionalnych ośrodków TVP (procedury są opisane np. na stronach KRRiT). Warto rozważyć, choć konkurencja o czas antenowy jest duża i zwykle przydzielają go większym OPP.
- Email marketing, newsletter: Jeśli macie bazę mailingową sympatyków, wyślijcie im przypomnienie w marcu o możliwości przekazania 1,5%. W mailu opiszcie krótko, co udało się zrobić poprzednio i jakie macie plany na kolejne środki. Pamiętajcie o personalizacji i by nie spamować – jeden, dwa maile w sezonie wystarczą.
- Strona WWW i stopki mailowe: Umieśćcie na głównej stronie widoczny banner „Przekaż 1,5% dla [Wasza nazwa] KRS: xxxxx”. To samo w podpisach e-mail pracowników i wolontariuszy – stopka z KRSem to darmowe przypomnienie.
Współpraca z księgowymi i partnerami: Często niedocenianym sposobem jest dotarcie do osób, które rozliczają PIT-y innym. Wielu ludzi, zwłaszcza starszych, oddaje swoje PITy do biur rachunkowych lub prosi znajomych księgowych o pomoc. Warto więc nawiązać kontakt z lokalnymi biurami rachunkowymi – przekazać im ulotki o Waszej organizacji, opowiedzieć o misji i poprosić, by proponowali klientom wpisanie Waszego KRS. Oczywiście księgowi nie mogą nic narzucać, ale często pytają: „czy chce Pan/Pani przekazać 1,5%? Ma Pan jakąś organizację?”. Jeśli będziecie z nimi w kontakcie, jest szansa, że padnie Wasza nazwa. Możecie też zaoferować, że umieścicie listę zaprzyjaźnionych biur rachunkowych na swojej stronie (drobna reklama w zamian za pomoc). Szkolenia z PIT w Waszej organizacji: Niektóre OPP organizują w marcu dni otwarte, gdzie wolontariusz-księgowy pomaga ludziom wypełnić PIT w zamian za przekazanie 1,5% dla organizacji. To świetna inicjatywa – przyciąga osoby, a organizacja zyskuje odpisy (np. urząd miasta Opole reklamował akcję bezpłatnego rozliczania PIT z możliwością przekazania 1% na lokalne OPP (https://www.opole.pl) – można się wzorować).
Partnerzy i firmy: Jeśli macie zaprzyjaźnione firmy (np. sponsorów, partnerów CSR) – poproście ich o wsparcie kampanii. Mogą to zrobić np. rozesłaniem informacji do swoich pracowników (wiele dużych firm co roku komunikuje pracownikom: „oto zaprzyjaźniona fundacja, może ktoś zechce przekazać jej 1,5%”). Firmy same nie dają 1,5%, ale mogą pośrednio pomóc. Innym pomysłem jest stoisko informacyjne w siedzibie partnera (np. w przerwie lunchowej w firmie, wolontariusze rozdają ulotki i opowiadają o organizacji). Upewnijcie się też, że lokalne instytucje publiczne (urząd miasta, biblioteki) wiedzą o Was – czasem urzędy publikują listy lokalnych OPP czy organizują kampanie zachęcające „Zostaw 1% w naszym powiecie” itp. Warto tam być wymienionym.
Budowanie zaufania: efekt, transparentność, relacje
Jak przekonać podatnika, by wybrał właśnie naszą OPP spośród ponad 9 tysięcy organizacji? Kluczem jest zaufanie i wyróżnienie się. Budowanie zaufania to proces ciągły – nie tylko w czasie kampanii, ale przez cały rok. Oto elementy, które zwiększają wiarygodność:
- Pokazuj efekty i rozliczaj się publicznie: Regularnie informuj, co organizacja robi, ile osób/skutków osiąga. Po otrzymaniu środków z 1,5% koniecznie opublikuj podziękowanie i informację, na co te pieniądze poszły (np. na stronie i Facebooku). Transparentność finansowa – np. publikacja sprawozdania rocznego na stronie – także wpływa pozytywnie na wizerunek.
- Dziękuj darczyńcom: Choć urzędy skarbowe nie podają listy wszystkich osób, które przekazały 1,5% (chyba że ktoś zaznaczył zgodę na podanie danych), warto publicznie i ogólnie podziękować: „Dziękujemy 1234 podatnikom, którzy przekazali nam w sumie 87 000 zł z 1% za 2024 rok – dzięki Wam…”. Jeśli dostaniesz listę części darczyńców (ci co wyrazili zgodę – czasem US to wysyła), wyślij im imienne podziękowania listownie lub mailowo. Wdzięczność buduje lojalność – taka osoba prawdopodobnie powtórzy swój gest w kolejnym roku, a może namówi kogoś jeszcze.
- Buduj społeczność wokół organizacji: Traktuj komunikację o 1,5% nie jako jednorazową akcję żebraczą, ale jako element budowania społeczności wspierającej waszą misję. Wciągaj ludzi w swoje działania również w inne sposoby – polubienia, udostępnienia, wolontariat, drobne wpłaty. Im bardziej ktoś czuje się częścią Waszej misji, tym chętniej odda Wam część podatku.
Rozliczenie i obowiązki po otrzymaniu 1,5%
Otrzymanie środków: Gdy w lipcu pieniądze z urzędu skarbowego wpłyną na konto, cieszcie się – ale to nie koniec pracy. Teraz trzeba mądrze je rozdysponować i rozliczyć. Ustawa nie narzuca terminu wydatkowania, ale niektóre organizacje przyjmują wewnętrznie zasadę, by środki wydać do końca następnego roku na konkretne działania – bo darczyńcy lubią widzieć efekty względnie szybko. W sprawozdaniu OPP i tak musicie wykazać, ile z kwoty z 1% pozostało niewydane na koniec roku – i to przechodzi na kolejny rokporadnik.ngo.plporadnik.ngo.pl. Jeśli z jakiegoś powodu środki nie zostaną w ogóle wykorzystane lub organizacja straci status OPP, te pieniądze mogą zostać przejęte przez specjalny państwowy Fundusz Wspierania OPP (który rozdysponowuje je w konkursach dla innych organizacji)poradnik.ngo.pl. Ale zakładamy, że środki wydacie na bieżącą działalność statutową.
Sprawozdawczość: Każda OPP do 15 lipca składa roczne sprawozdanie finansowe i merytoryczne przez internet (portal sprawozdawczy NIW). W części merytorycznej jest rubryka dotycząca 1% – należy tam wpisać kwotę otrzymaną oraz szczegółowo opisać, na co została wydatkowanaporadnik.ngo.plporadnik.ngo.pl. Np. „Kwota 50 000 zł z 1% wykorzystana została na: zakup wyposażenia świetlicy dla dzieci (10 000 zł), organizację kolonii letnich (20 000 zł), szkolenia wolontariuszy (5 000 zł), koszty administracyjne (15 000 zł)”. Ten raport jest jawny – upewnij się, że jest rzetelny, bo dziennikarze czy konkurencyjne organizacje czasem go analizują. Wymóg publikacji: Sprawozdanie OPP powinno być też opublikowane na Waszej stronie WWW (lub BIP, jeśli nie macie strony) – to wymóg ustawowy. Jeśli fundacja OPP opublikuje swoje sprawozdanie w bazie NIW terminowo, jest zwolniona z wysyłania odrębnego sprawozdania do ministra nadzorującegograntowo.pl.
Kontrola wykorzystania 1%: OPP muszą liczyć się z tym, że mogą być skontrolowane przez uprawnione organy (np. ministerstwo, NIW, NIK) pod kątem wydatkowania środków z 1% zgodnie z ustawą. Dlatego dokumentujcie wydatki tak, aby móc wykazać ich związek z działalnością pożytku publicznego. Przykład: jeśli sfinansowaliście z 1% zakup laptopa, trzymajcie uzasadnienie, że służy on np. do prowadzenia zajęć z młodzieżą (cel statutowy edukacyjny). Ustawa wymienia sytuacje, w których OPP musiałaby zwrócić środki – np. wydatkowanie niezgodnie z przeznaczeniem, niewydatkowanie środków przez organizację która utraciła status, itp. (wtedy trafiają one do Funduszu Wspierania OPP)poradnik.ngo.plporadnik.ngo.pl.
Komunikacja po kampanii: Po zakończeniu okresu rozliczeń warto opublikować komunikat „Nasza tegoroczna kampania 1,5% zakończona sukcesem – dziękujemy!”. Podajcie ile osób Was wsparło i jakie plany macie wobec zebranej kwoty. Ludzie lubią widzieć podsumowania – to buduje cykl i przygotowuje grunt pod kolejną kampanię. Dobrą praktyką jest również utrzymywanie kontaktu z bazą wspierających przez cały rok – np. wysyłając newsletter raz na kwartał z nowinkami z działań. Wtedy Wasi darczyńcy o Was nie zapomną i za rok ponownie wpiszą Wasz KRS.
Podsumowanie: Pozyskiwanie 1,5% to wyścig o uwagę i zaufanie podatników. Wygra ten, kto jasno komunikuje swoją misję, pokaże realny wpływ, dotrze skutecznie komunikatem i zbuduje relację z darczyńcą. Pamiętajcie, że dla podatnika przekazanie 1,5% nic nie kosztuje z jego kieszeni (to i tak podatek należny państwu) – wykorzystajcie ten argument w komunikacji, akcentując, że to szansa, by część jego podatku została w jego społeczności / wsparła bliską mu ideę. Dobrze zaplanowana kampania, przeprowadzona wielokanałowo i z sercem, może znacząco zwiększyć wpływy organizacji i umożliwić realizację kolejnych wspaniałych projektów.
Źródła:
- https://poradnik.ngo.pl/1-podatku-dla-opp
- https://publicystyka.ngo.pl/skuteczna-kampania-1-5-podatku-10-sprawdzonych-rad-ekspertow-i-ekspertek-fundraisingu-tau
- https://pozytek.gov.pl (Portal Narodowego Instytutu Wolności – informacje dla OPP)
- https://publicystyka.ngo.pl/rozliczamy-pit-y-nie-zapomnijcie-o-1
