Jak pozyskać granty dla fundacji i stowarzyszeń?

Pozyskiwanie grantów to jeden z najważniejszych sposobów finansowania działalności organizacji pozarządowych. Zarówno fundacje, jak i stowarzyszenia często korzystają z dotacji i grantów, aby realizować swoje projekty społeczne, edukacyjne czy kulturalne. Pytanie „jak zdobyć granty dla fundacji i stowarzyszeń” pada często – zwłaszcza od nowych NGO, które dopiero zaczynają działalność i szukają środków na pierwsze inicjatywy. W niniejszym poradniku przedstawiamy kompleksowe omówienie tego zagadnienia: od wyjaśnienia, czym są granty, przez przegląd dostępnych źródeł finansowania (krajowych i unijnych), po praktyczne wskazówki, jak aplikować o dofinansowanie. Wszystko to w przystępny sposób, z uwzględnieniem ważnych haseł kluczowych, które pomogą wypozycjonować informacje dla zainteresowanych organizacji pozarządowych.

Czym są granty i dotacje?

Na początek warto zrozumieć, czym właściwie są granty (dotacje) i na czym polega ich specyfika. Granty to bezzwrotne środki finansowe, które organizacja otrzymuje na realizację określonych działań zgodnych z celami danego programu grantowego. W odróżnieniu od pożyczek czy kredytów, grantów nie trzeba zwracać, o ile oczywiście zostaną wydane zgodnie z przeznaczeniem i rozliczone zgodnie z warunkami umowy. Każdy grantodawca (instytucja przyznająca dotację) określa w regulaminie, na co można przeznaczyć pieniądze, w jakim terminie należy je wykorzystać oraz jakie sprawozdania złożyć. Charakterystyczne dla dotacji jest to, że niewykorzystane środki trzeba zwrócić – jeśli więc uda się zrealizować projekt taniej niż planowano, niewydane fundusze wracają do grantodawcy.

Granty i dotacje pochodzą z różnych źródeł: mogą to być środki publiczne (samorządowe, rządowe), fundusze unijne i międzynarodowe, a także granty prywatne (np. od fundacji korporacyjnych lub organizacji filantropijnych). Dla organizacji pozarządowych oznacza to ogromną szansę – nawet niewielka fundacja czy grupa społeczników, dzięki grantowi, może zrealizować projekt, który inaczej byłby poza jej zasięgiem. Jednocześnie ubieganie się o grant wiąże się z konkurencją (trzeba przekonać komisję, że to właśnie nasz projekt zasługuje na wsparcie) i z formalnościami (pisanie wniosku, przygotowanie budżetu, rozliczenie). Dlatego tak ważne jest strategiczne podejście do tematu.

Źródła grantów dla fundacji i stowarzyszeń

Gdzie szukać grantów? To podstawowe pytanie, na które musi sobie odpowiedzieć każda organizacja planująca finansowanie projektów. Źródła dotacji są rozproszone – nie ma jednej instytucji, która rozdaje wszystkie granty. Poniżej omawiamy główne kategorie źródeł finansowania oraz przykłady programów, z których fundacje i stowarzyszenia mogą skorzystać:

• Lokalne dotacje samorządowe (gminy, powiaty) – Najbardziej dostępne i przyjazne początkującym są środki oferowane przez lokalne samorządy. W niemal każdej gminie ogłaszane są konkursy ofert dla organizacji pozarządowych oraz tzw. małe granty (dotacje do 10 tys. zł) na lokalne inicjatywy. Procedury są uproszczone, a decyzje zapadają stosunkowo szybko – co czyni z nich świetną opcję na pierwszy projekt. Przykładowo, miasto Kraków przeznaczyło w 2025 roku 120 tys. zł na wsparcie lokalnych projektów rewitalizacyjnych osiedli. Samorządowe konkursy najczęściej dotyczą zadań z obszaru kultury, sportu, edukacji, pomocy społecznej itp. – organizacja składa ofertę realizacji zadania publicznego. Warto śledzić Biuletyny Informacji Publicznej (BIP) swojej gminy lub powiatu, gdzie publikowane są ogłoszenia o konkursach wraz z wytycznymi co do terminów i wymagań.
• Programy rządowe – Na szczeblu centralnym istnieje wiele programów dotacyjnych dla NGO. Flagowym programem jest np. NOWE FIO (Fundusz Inicjatyw Obywatelskich), zarządzany przez Narodowy Instytut Wolności. FIO to jedno z najważniejszych źródeł finansowania organizacji pozarządowych w Polsce – w konkursach ogólnopolskich można uzyskać dofinansowanie projektów nawet rzędu kilkuset tysięcy złotych. Część środków FIO jest także dystrybuowana przez operatorów regionalnych, którzy przyznają mikrogranty (np. 5–10 tys. zł) małym organizacjom i grupom nieformalnym w ramach tzw. „Małego FIO”. Innym świeżym przykładem jest program „Moc Małych Społeczności” (MMS) uruchomiony w 2025 roku – skierowany do grup nieformalnych i małych NGO na terenach wiejskich i w małych miastach, oferujący mikrodotacje do 10 tys. zł bez wymaganego wkładu własnego. Programy rządowe zazwyczaj koncentrują się na priorytetach polityki państwa w danym okresie (np. aktywizacja obywatelska, wsparcie rodziny, rozwój młodzieży itp.). Informacje o naborach w programach rządowych można znaleźć na stronach odpowiednich ministerstw lub agend (np. Ministerstwo Kultury – programy kulturalne, NIW – programy dla NGO, Narodowe Centrum Kultury, itp.), a także w serwisie ngo.pl czy na portalu Funduszy Europejskich.
• Fundusze unijne i EOG – Unia Europejska od lat wspiera organizacje pozarządowe poprzez programy takie jak EFS+ (Europejski Fundusz Społeczny), Erasmus+, Program LIFE, Horyzont Europa czy Kreatywna Europ. Fundusze te umożliwiają realizację dużych projektów (często we współpracy międzynarodowej) z zakresu m.in. integracji społecznej, edukacji, innowacji czy ochrony środowiska. Z kolei tzw. Fundusze norweskie i Fundusz EOG (np. program Aktywni Obywatele) oferują granty na wzmacnianie społeczeństwa obywatelskiego, prawa człowieka, równość płci itp. Środki unijne i EOG często wymagają większej dojrzałości organizacyjnej – procedury aplikacyjne bywają bardziej skomplikowane, a rozliczenia restrykcyjne. Jednak nagrodą są znaczne kwoty wsparcia. Warto śledzić strony takie jak FunduszeEuropejskie.gov.pl, gdzie znajduje się wyszukiwarka aktualnych konkursów unijnych.
• Granty od fundacji korporacyjnych i firm – Duże firmy w Polsce coraz częściej zakładają własne fundacje korporacyjne lub programy CSR, które przyznają granty na inicjatywy społeczne, edukacyjne czy ekologiczne. Przykłady to m.in. Fundacja ORLEN („Moje miejsce na Ziemi”), Fundacja PZU, Fundacja Santander, Fundacja ING czy program „Wzmocnij swoje otoczenie” Polskich Sieci Elektroenergetycznych. Takie konkursy firmowe często są mniej sformalizowane i przyjazne dla małych, lokalnych projektów – formularze wniosków bywają uproszczone, a tematyka zależy od misji danej firmy (np. ORLEN wspiera społeczności lokalne, PGE – projekty ekologiczne i bezpieczeństwo energetyczne, ING – innowacje społeczne). Granty korporacyjne typowo mieszczą się w przedziałach od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Dobrą praktyką jest dopasowanie pomysłu do profilu fundatora – zwiększa to szansę na sukces. Informacje o takich konkursach znajdziemy na stronach internetowych poszczególnych fundacji firm (często ogłaszają nabory raz do roku lub cyklicznie).
• Fundacje prywatne i społeczne – Oprócz korporacji, istnieje wiele niezależnych fundacji przyznających dotacje na określone cele społeczne. Przykładem jest Fundacja im. Stefana Batorego, która ma programy dotacyjne na rzecz demokracji i praw człowieka, czy Fundacja Edukacja dla Demokracji wspierająca edukację obywatelską. Program Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy (realizowany m.in. przez Fundację Batorego) to kolejna inicjatywa z Funduszy EOG wspierająca NGO w obszarze aktywności obywatelskiej i inkluzji społecznej. Takie fundacje często stawiają na projekty innowacyjne, prorozwojowe, z mniejszym naciskiem na infrastrukturę, co czyni je atrakcyjnymi dla organizacji chcących działać strategicznie i tematycznie (np. watchdogi, prawa mniejszości, edukacja globalna) Aby być na bieżąco, warto zapisać się na newslettery tych fundacji lub śledzić aktualności na portalach branżowych.
• Crowdfunding i zbiórki online – Choć to nie klasyczny grant, warto wspomnieć o społecznościowych formach finansowania. Platformy takie jak Zrzutka.pl, Siepomaga czy nawet kampanie na Facebooku pozwalają zebrać środki od osób prywatnych na konkretny cel! Crowdfunding może uzupełniać pozyskiwanie grantów – szczególnie gdy projekt budzi emocje i angażuje lokalną społeczność (np. remont świetlicy, pomoc dla chorej osoby, wyposażenie szkółki sportowej). Sukces zbiórki bywa też kartą przetargową w oczach grantodawcy – pokazuje, że inicjatywa ma poparcie społeczne i warto ją dofinansowaćekonomiaspoleczna.com.pl. Dla początkujących organizacji przeprowadzenie zbiórki uczy promocji i komunikacji, co przydaje się również przy realizacji dotowanych projektów.

Jak widać, możliwości pozyskania środków jest wiele – od własnego podwórka (gmina) po Brukselę i wielkie korporacje. Kluczem jest dywersyfikacja finansowania: najlepsze organizacje łączą różne źródła, co daje bezpieczeństwo i elastyczność działania. Eksperci podkreślają, że NGO powinny unikać uzależnienia od tylko jednego programu czy jednego darczyńcy, bo to rodzi poważne ryzyko – wystarczy, że taki grant się skończy lub nie zostanie przyznany, a działalność staje pod znakiem zapytania. Zróżnicowany portfel dotacji, darowizn, sponsoringu itp. pozwala przetrwać trudniejsze czasy i kontynuować misję organizacji.

Jak znaleźć odpowiedni konkurs grantowy?

Skoro wiemy już, gdzie teoretycznie szukać wsparcia, warto poznać kilka narzędzi i metod wyszukiwania grantów. Informacje o dostępnych dotacjach są rozproszone, ale istnieją sposoby, by skutecznie je monitorować:

• Portale informacyjne dla NGO – Wspomniany już portal 【ngo.pl】 to kopalnia wiedzy o konkursach. Warto zapisać się na newsletter ngo.pl lub regularnie odwiedzać dział z aktualnymi konkursami (na ngo.pl to sekcja Fundusze). Dzięki temu nie przegapimy nowego naboru. Innym przydatnym serwisem jest rządowy portal FunduszeEuropejskie.gov.pl z wyszukiwarką dotacji – możemy tam filtrować konkursy po rodzaju podmiotu (np. organizacje pozarządowe) i województwie.
• Strony instytucji grantodawczych – Dobrą praktyką jest śledzenie bezpośrednio stron tych instytucji, które nas interesują. Jeśli np. działamy w kulturze – obserwujmy Narodowe Centrum Kultury i Ministerstwo Kultury. W obszarze społecznym – Narodowy Instytut Wolności (NIW), Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej itp. Wiele informacji publikuje też BIP danego urzędu (np. miasta czy ministerstwa), gdzie zgodnie z prawem muszą ukazywać się ogłoszenia konkursowe. Śledźmy także media społecznościowe fundacji korporacyjnych – często informują tam o starcie nowych programów.
• Kalendarze grantowe i katalogi dotacji – Niektóre organizacje (w tym Grantowo.pl) prowadzą własne katalogi grantów – bazy danych z wyszukiwarką, gdzie można znaleźć aktualne i nadchodzące konkursy. Przykładowo, Grantowo.pl oferuje interaktywny kalendarz dotacji oraz katalog z podziałem na kategorie tematyczne i źródła (krajowe, unijne). Korzystanie z takich narzędzi (często dostępnych w ramach konta premium) pozwala szybko wyłowić interesujące nas możliwości i zaplanować pracę nad wnioskiem.
• Networking i grupy branżowe – Wieści o grantach rozchodzą się też pocztą pantoflową. Warto nawiązać kontakt z innymi organizacjami o podobnym profilu – np. poprzez fora internetowe, grupy na Facebooku czy lokalne spotkania NGO. Często dowiemy się od nich o konkursach (lub partnerstwach do projektów), o których sami byśmy nie usłyszeli. Lokalne Ośrodki Wspierania Ekonomii Społecznej (OWES) również udzielają informacji o dotacjach i często pomagają w przygotowaniu wniosków.

Jak przygotować się do aplikowania o grant?

Samo znalezienie odpowiedniego konkursu to dopiero początek drogi. Kluczowe jest przygotowanie dobrego wniosku grantowego, który przekona komisję do sfinansowania właśnie naszego projektu. Oto krok po kroku, jak zwiększyć swoje szanse:

1. Analiza wymagań konkursu – Zanim przystąpimy do pisania, wnikliwie przeczytajmy regulamin konkursu oraz wytyczne dla wnioskodawców. Sprawdźmy, czy nasza organizacja się kwalifikuje (np. czasem wymagany jest określony staż działalności lub status OPP), czy temat projektu pasuje do celów programu, jakie są limity budżetu, terminy, wzory dokumentów. Zaznaczmy sobie kryteria oceny – to podpowiedź, na co kłaść nacisk we wniosku.
2. Dobry pomysł dopasowany do konkursu – Projekt musi odpowiadać na realny problem i proponować sensowne rozwiązanie. Unikajmy ogólników. Zamiast pisać np. „młodzież się nudzi”, pokażmy konkret: brak świetlicy, brak zajęć pozalekcyjnych – najlepiej poprzeć to danymi lub opiniami społeczności. Pomysł nie powinien też wykraczać poza nasze siły – lepiej zaplanować mniejszy, ale wykonalny zakres (np. cykl 5 warsztatów zamiast od razu dużego festiwalu, jeśli nie mamy doświadczenia).
3. Partnerstwa i zespół – Zastanówmy się, kto będzie realizował projekt. Silny zespół projektowy (własny personel lub partnerzy) to atut. Jeśli nasze kompetencje są ograniczone, warto nawiązać partnerstwo – np. ze szkołą, domem kultury, inną fundacją – które uzupełni nasze zasoby. Grantodawcy cenią współpracę, bo zwiększa ona wiarygodność i zasięg działań.
4. Realistyczny budżet – Budżet projektu musi być szczegółowy i uzasadniony. Wypiszmy wszystkie planowane koszty i pokażmy, dlaczego są potrzebne. Unikajmy zawyżania wydatków, ale też nie planujmy nierealnie niskich kwot (np. wolontariusze za darmo zrobią wszystko – komisja może uznać, że to niewykonalne). Pamiętajmy o ewentualnym wkładzie własnym, jeśli jest wymagany (czy to finansowym, czy w formie pracy wolontariuszy). Sprawdźmy limity kosztów (np. często limit administracji 20%) i trzymajmy się wytycznych konkursu.
5. Wypełnienie wniosku – Kiedy zbierzemy materiały, przystępujemy do wypełniania wniosku (często w generatorze online). Piszmy jasno i konkretnie, używając języka zrozumiałego dla oceniających. Trzymajmy się struktury wniosku. W sekcji rezultaty wskażmy mierzalne efekty (np. liczba przeszkolonych osób, powstała publikacja itp.). Opisujmy odbiorców projektu – kto konkretnie skorzysta z naszych działań (dzieci w wieku szkolnym z gminy X, seniorzy z klubu Y). Unikajmy powtórzeń i lania wody – miejsca zwykle jest mało, a komisja ma dziesiątki wniosków do przeczytania.
6. Konsultacja i korekta – Dobrze jest dać wniosek do przeczytania komuś z zewnątrz (np. zaprzyjaźnionemu działaczowi albo osobie spoza organizacji). Świeże spojrzenie wychwyci niejasności i błędy. Sprawdźmy też dokładnie wszystkie wymagane załączniki – np. statut, sprawozdanie finansowe, rekomendacje – czy są aktualne, podpisane i gotowe do dołączenia.
7. Kontakt z grantodawcą – Jeśli coś jest niejasne w dokumentacji konkursowej, warto skontaktować się z organizatorem (telefonicznie lub mailowo). Nie bójmy się pytać – wielu grantodawców wręcz zachęca do konsultacji. Dowiemy się, czy nasz pomysł kwalifikuje się do programu, rozwiejemy wątpliwości co do kosztów itp. Często organizowane są również spotkania informacyjne dla wnioskodawców, podczas których omówione są szczegóły konkursu i kryteria oceny. Udział w takim spotkaniu to świetna okazja, by poznać oczekiwania oceniających i dopytać o szczegóły.
8. Terminowość – Oczywistość, ale bardzo ważna: złóżmy wniosek na czas. Najlepiej nie czekać do ostatniej chwili z wysyłką, bo system elektroniczny bywa obciążony tuż przed upływem terminu, a i błędy łatwiej popełnić w pośpiechu. Pamiętajmy o podpisach (kwalifikowany podpis elektroniczny lub Profil Zaufany, jeśli wymagany, albo tradycyjny podpis osób reprezentujących organizację).

Najczęstsze błędy przy pozyskiwaniu grantów

Mimo dobrych chęci, wiele wniosków odpada z powodów, których można uniknąć. Oto najczęstsze błędy początkujących organizacji starających się o dotacje:

• Kopiowanie cudzych wniosków – Znalezienie w internecie gotowego wniosku i podmienienie nazwy organizacji to kiepski pomysł. Komisje konkursowe łatwo to zauważają (zwłaszcza gdy dostaną dwie identyczne aplikacje). Każdy projekt powinien mieć oryginalny pomysł dostosowany do specyfiki konkursu – unikajmy sztampy i „uniwersalnych” tekstów.
• Zbyt ogólny opis projektu – Jeśli we wniosku brakuje szczegółów jak zamierzamy coś zrobić i po co, projekt wydaje się niewiarygodny. Nie precyzując działań i rezultatów, dajemy sygnał, że sami nie mamy jasnego planu. Lepiej podać konkrety (miejsce, liczba zajęć, partnerzy, harmonogram) – to pokazuje profesjonalizm.
• Brak kontaktu z grantodawcą – Czasem organizacje boją się zadawać pytań w obawie, że „źle to o nich świadczy”. To błąd. Niejasności należy wyjaśniać – choćby dzwoniąc do opiekuna programul. Bywa, że prosta konsultacja zapobiega poważnemu błędowi we wniosku (np. dowiemy się, że jakiś koszt jest niekwalifikowalny, zanim go wpiszemy). Grantodawcy doceniają, gdy wnioskodawcy chcą zrobić coś dobrze i dopytują.
• Niespójny budżet – Typowym błędem jest wpisanie w budżecie pozycji, które nie mają pokrycia w opisie projektu. Np. zakup drogiego sprzętu, choć we wniosku nie ma słowa o jego wykorzystaniu. Albo zawyżone koszty administracyjne przy skromnych działaniach merytorycznych. Budżet musi wynikać z opisu projektu – jeśli wpisujemy wynagrodzenie dla specjalisty, upewnijmy się, że opisaliśmy w działaniach jego rolę. Unikajmy też oczywistych niekwalifikowalnych wydatków (jak podatki, mandaty, zakupy niezwiązane z projektem), bo to może zdyskwalifikować wniosek.

Warto uczyć się na cudzych błędach – zanim złożymy swój pierwszy wniosek, dobrze poczytać poradniki i doświadczenia innych. Świadomość tych pułapek pozwala ich uniknąć i zwiększa nasze szanse na sukcesl.

Co jeśli nie uda się zdobyć grantu?

Pozyskiwanie grantów to proces konkurencyjny – nawet świetnie przygotowana aplikacja może przegrać z innymi, jeśli chętnych jest wielu, a budżet konkursu ograniczony. Porażka bywa frustrująca, ale nie oznacza końca marzeń o realizacji projektu Oto, co można zrobić, gdy nasz wniosek nie otrzyma dofinansowania:

• Analiza oceny – Większość organizatorów konkursów udostępnia oceny lub komentarze komisji. Poprośmy o nie i przeanalizujmy, co poszło nie tak. Może punktacja była wysoka, ale zabrakło środków (wtedy warto spróbować ponownie przy kolejnym naborze). A może słaby okazał się jakiś element (np. budżet albo uzasadnienie potrzeby) – wtedy wiemy, nad czym popracować.
• Poprawa i aplikowanie gdzie indziej – Dobry pomysł można przerobić i złożyć na inny konkurs. Dostosujmy go do wymagań nowego grantodawcy, ulepszmy według feedbacku. Wiele projektów dostaje dotację dopiero za drugim czy trzecim podejściem – wytrwałość popłaca.
• Inne źródła finansowania – Jeśli grant zawiódł, poszukajmy wsparcia u lokalnych sponsorów lub poprzez zbiórkę. Czasem lokalny przedsiębiorca chętnie sfinansuje taki projekt (zwłaszcza, jeśli to coś w społeczności lokalnej). Możemy też zorganizować wydarzenie charytatywne, benefit lub kampanię crowdfundingową, aby zdobyć choć część potrzebnych środków. Bywa, że pokazanie społecznego poparcia ułatwia potem zdobycie grantu przy kolejnej okazji.

Na koniec pamiętajmy: pozyskiwanie grantów to umiejętność, której można (i trzeba) się uczyć. Każdy napisany wniosek – nawet nieudany – to cenne doświadczenie. Dzięki grantom polskie fundacje i stowarzyszenia zrealizowały tysiące wartościowych inicjatyw. Twoja organizacja również ma na to szansę, jeśli podejdziesz do tematu strategicznie i z determinacją. Powodzenia!