Czy warto założyć fundację? Odpowiedź zależy od celów, jakie sobie stawiasz, dostępnych środków oraz gotowości do sprostania pewnym formalnościom. Dla wielu społeczników i przedsiębiorców fundacja to sposób na realizację ważnej misji społecznej z dodatkowym prestiżem i możliwościami finansowania. Poniżej omawiamy, w jakich sytuacjach założenie fundacji może być korzystne, jakie daje korzyści, z jakich źródeł finansowania może korzystać oraz z jakimi kosztami, obowiązkami i ryzykami się wiąże. Na koniec porównamy również fundację ze stowarzyszeniem – drugą popularną formą NGO – aby pomóc Ci ocenić, która forma lepiej pasuje do Twoich potrzeb.
Zalety założenia fundacji – kiedy to ma sens?
Założenie fundacji może opłacać się przede wszystkim wtedy, gdy masz jasno określony cel społeczny i chcesz działać na większą skalę lub w sposób sformalizowany. Oto główne sytuacje i powody, dla których warto rozważyć fundację:
- Realizacja ważnych celów społecznych: Fundacja to świetne narzędzie do prowadzenia działań na rzecz dobra publicznego. Jeśli Twoim celem jest pomoc potrzebującym, wspieranie edukacji, ochrona środowiska, rozwój kultury czy inne misje społeczne, fundacja daje formalne ramy do ich realizacji. Posiadając osobowość prawną, fundacja może zawierać umowy, zatrudniać ludzi czy prowadzić projekty, co znacząco zwiększa możliwości wpływu w porównaniu do działań nieformalnych lub indywidualnych. Działając jako fundacja, zyskujesz też długofalową trwałość – organizacja może istnieć niezależnie od życia czy aktywności jej założyciela.
- Pełna kontrola i elastyczność dla fundatora: Fundację może założyć nawet jedna osoba (fundator). To oznacza, że jeśli nie dysponujesz grupą współpracowników do założenia stowarzyszenia, możesz samodzielnie powołać fundację. Masz wtedy duży wpływ na kształt statutu i kierunek działań organizacji. Fundator może określić zasady funkcjonowania fundacji w statucie – np. powołać się na dożywotniego prezesa zarządu lub zastrzec sobie prawo veto przy kluczowych decyzjach. Taka elastyczność formy prawnej sprawia, że fundacja często bywa wybierana przez osoby, które chcą zachować wyższy stopień kontroli nad organizacją i jej misją. Oczywiście w praktyce, prowadząc fundację, i tak warto zaangażować więcej osób do działania (np. do zarządu czy wolontariatu), ale formalnie to fundator nadaje fundacji kierunek.
- Prestiż i zaufanie społeczne: Fundacje cieszą się w Polsce dużym zaufaniem społecznym. Zarejestrowana fundacja jest postrzegana jako wiarygodna, poważna instytucja non-profit. Taki prestiż formy prawnej może ułatwiać budowanie relacji z partnerami, sponsorami i darczyńcami. Wiele osób i firm chętniej przekazuje środki finansowe na rzecz fundacji niż na rzecz inicjatyw nieformalnych, licząc na przejrzystość i profesjonalizm. Sam fakt posiadania przez fundację statutu, organów i nadzoru prawnego zwiększa wiarygodność w oczach otoczenia. Dla przykładu, firmy często tworzą własne fundacje charytatywne, aby podkreślić swój wizerunek społecznie odpowiedzialny.
- Dostęp do szerszych możliwości finansowania: Formalna rejestracja jako fundacja otwiera drogę do wielu grantów i dotacji, o których indywidualne osoby czy grupy nieformalne nie mogłyby nawet aplikować. Fundacje mogą brać udział w konkursach dotacyjnych organizowanych przez samorządy, ministerstwa, fundusze unijne czy międzynarodowe organizacje. Są także uprawnione do pozyskiwania darowizn od osób prywatnych i firm – zarówno w postaci pieniężnej, jak i rzeczowej. W dalszej części artykułu omówimy szczegółowo źródła finansowania fundacji, ale już na wstępie warto podkreślić, że wiele programów grantowych wymaga statusu organizacji pozarządowej, którym fundacja dysponuje.
- Możliwość uzyskania przywilejów prawnych (OPP, ulgi podatkowe): Fundacja może ubiegać się o status Organizacji Pożytku Publicznego (OPP), gdy spełni określone warunki (m.in. co najmniej 2 lata działalności i odpowiedni zakres działań prospołecznych). Status OPP daje dodatkowe korzyści, takie jak możliwość otrzymywania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych (czyli podatnicy mogą przekazać 1% swojego podatku na Twoją organizację). Ponadto, działalność fundacji w sferze pożytku publicznego korzysta ze zwolnień podatkowych – dochody przeznaczone na cele statutowe (np. z darowizn, grantów) są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Darczyńcy przekazujący fundacji darowizny mogą natomiast odliczyć je od swojego dochodu (w granicach limitów przewidzianych w ustawie podatkowej), co stanowi zachętę do wspierania fundacji. Te preferencje podatkowe i prawne sprawiają, że fundacja bywa korzystną formą do prowadzenia działań społecznych, także pod względem finansowym.
- Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej: Choć fundacja jest organizacją non-profit, prawo dopuszcza, aby prowadziła ona działalność gospodarczą (np. sprzedaż towarów lub usług), o ile cały zysk przeznaczany jest na cele statutowe, a działalność gospodarcza ma charakter dodatkowy w stosunku do działalności pożytku publicznego. Dzięki temu fundacja może generować własne przychody na swoją misję – przykładowo prowadząc sklep charytatywny, sprzedając wydawnictwa, świadcząc odpłatnie szkolenia itp. Daje to większą niezależność finansową i możliwość utrzymania się, gdy brakuje darowizn czy dotacji. Co ważne, założenie fundacji z działalnością gospodarczą wiąże się z nieco wyższymi wymaganiami (m.in. wyższy fundusz założycielski – więcej o tym w sekcji o kosztach).
Podsumowując, fundacja opłaca się najbardziej osobom, które mają konkretną wizję zmiany społecznej, pragną działać profesjonalnie i potrzebują formalnej struktury do pozyskiwania środków. Daje ona niezależność (można założyć samemu), prestiż i szansę na większe finansowanie. Oczywiście, wraz z zaletami idą też pewne wyzwania – i o nich również trzeba pamiętać przed podjęciem decyzji.
Źródła finansowania fundacji
Jednym z kluczowych pytań przy zakładaniu własnej organizacji jest: skąd wziąć fundusze na działalność? Fundacja, jako organizacja pozarządowa, ma dostęp do wielu źródeł finansowania, choć ich skuteczne wykorzystanie wymaga pracy i strategii. Oto główne potencjalne źródła finansowania fundacji oraz jak wygląda ich dostępność w praktyce:
- Dotacje samorządowe i rządowe: W Polsce wiele fundacji korzysta z dotacji przyznawanych przez jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa) oraz przez instytucje rządowe. Co roku ogłaszane są konkursy na realizację zadań publicznych z różnych dziedzin – np. pomocy społecznej, kultury, sportu, edukacji, ekologii. Jeśli cele Twojej fundacji wpisują się w priorytety programów dotacyjnych (np. programy ministerialne typu FIO – Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, programy rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, konkursy ofert w urzędach miast), możesz aplikować o dofinansowanie projektów. Dostęp do grantów publicznych jest jedną z największych zalet posiadania fundacji, ale trzeba pamiętać, że konkurencja jest duża – otrzymanie dotacji wymaga przygotowania dobrego wniosku i często wkładu własnego lub partnerstw.
- Fundusze unijne i międzynarodowe granty: Fundacje mogą ubiegać się o środki z Unii Europejskiej oraz innych funduszy zagranicznych. Przykładowo, dostępne są programy unijne wspierające innowacje społeczne, integrację, aktywizację młodzieży (np. Erasmus+ dla projektów edukacyjnych młodzieżowych, programy w ramach Europejskiego Korpusu Solidarności), czy też Granty Norweskie i EOG wspierające rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Aplikowanie o fundusze międzynarodowe wymaga zwykle doświadczenia i spełnienia formalnych kryteriów, ale nawet młode fundacje mogą zaczynać od mniejszych grantów europejskich lub brać udział jako partnerzy w projektach. Wejście w ten świat grantów unijnych daje szansę na większe środki, lecz wymaga znajomości języka i wysokich standardów rozliczeń.
- Darowizny od osób prywatnych: Indywidualni darczyńcy mogą być istotnym wsparciem finansowym dla fundacji – zwłaszcza takiej, która prowadzi działalność w obszarach poruszających szerokie emocje (np. pomoc chorym dzieciom, ochrona zwierząt, ratowanie zabytków). Osoby prywatne mogą przekazywać fundacji darowizny pieniężne lub rzeczowe, a w zamian otrzymują możliwość odliczenia tych darowizn od podatku dochodowego (do 6% dochodu w przypadku osób fizycznych). W praktyce pozyskiwanie darowizn wymaga budowania społeczności wokół fundacji i działań marketingowych – np. kampanii w mediach społecznościowych, e-mail marketingu, organizowania wydarzeń charytatywnych. Fundacje często uruchamiają także zbiórki publiczne – np. internetowe akcje crowdfundingowe lub tradycyjne zbiórki uliczne (zgodnie z ustawą o zbiórkach publicznych trzeba je zgłosić w portalu zbiorki.gov.pl). Darowizny od osób fizycznych potrafią zasilić budżet fundacji znaczącymi kwotami, jeśli cel jest chwytliwy, a kampania przeprowadzona profesjonalnie.
- Wsparcie od firm i sponsorów prywatnych: Korporacje i prywatne firmy chętnie angażują się we współpracę z fundacjami w ramach CSR (społecznej odpowiedzialności biznesu). Twoja fundacja może pozyskiwać sponsoring – np. firma finansuje jakiś projekt lub wydarzenie fundacji w zamian za promocję swojego logotypu i pozytywny wizerunek. Część firm posiada własne programy grantowe lub fundacje korporacyjne, które rozdają dotacje NGO-som. Warto też wspomnieć o możliwości uzyskiwania darowizn od firm – przedsiębiorstwa mogą odliczać darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego od podstawy opodatkowania (do 10% dochodu w przypadku firm). Z punktu widzenia fundacji, nawiązanie partnerstwa z firmą może przynieść nie tylko środki finansowe, ale także np. wolontariat pracowniczy, know-how czy sprzęt.
- Środki z 1% podatku (status OPP): Jeśli fundacja uzyska status organizacji pożytku publicznego, staje się uprawniona do pozyskiwania środków z tzw. mechanizmu 1%. Oznacza to, że podatnicy w rozliczeniu rocznym mogą dobrowolnie przekazać 1% swojego podatku dochodowego właśnie na Twoją fundację. Dla wielu fundacji w Polsce jest to istotne źródło finansowania – zwłaszcza tych rozpoznawalnych w danych środowiskach (np. lokalne fundacje wspierające szpitale, znane fundacje ogólnopolskie). Warto jednak pamiętać, że aby skutecznie zbierać 1%, fundacja musi zainwestować w promocję i dotrzeć do potencjalnych podatników z informacją o swojej działalności i numerze KRS. Ponadto status OPP wiąże się z dodatkowymi obowiązkami sprawozdawczymi (patrz dalej).
- Inne źródła i działalność własna: Fundacja może czerpać środki również z działalności odpłatnej pożytku publicznego (czyli odpłatnych usług świadczonych w ramach celów statutowych, np. płatne warsztaty, szkolenia, publikacje – ale nie nastawione na zysk, tylko pokrywające koszty) oraz z działalności gospodarczej (czyli typowo komercyjnej, nastawionej na zysk działalności, jak np. sprzedaż produktów). W statucie fundacji muszą być przewidziane formy takiej działalności, a zyski muszą zasilać cele fundacji. Prowadzenie działalności gospodarczej daje szansę na uniezależnienie się od grantów, ale jest też wyzwaniem – wymaga biznesowego podejścia i może wymagać inwestycji początkowej. Alternatywnym źródłem finansowania bywa również majątek fundacji inwestowany w bezpieczne instrumenty finansowe (np. odsetki bankowe, obligacje) – aczkolwiek, żeby miało to sens, fundacja musiałaby dysponować znacznym kapitałem.
Dostępność źródeł finansowania w praktyce zależy od wielu czynników: tematyki działań fundacji, umiejętności pisania projektów, posiadanych kontaktów, a także od okresu (np. w niektórych latach jest więcej programów rządowych, w innych mniej). Młode fundacje często zaczynają od małych grantów lokalnych lub od zbiórek wśród znajomych i społeczności lokalnej. Z czasem, wraz z nabieraniem doświadczenia i referencji, możliwe jest sięganie po większe dotacje czy sponsorów. Trzeba jednak nastawić się, że samo zarejestrowanie fundacji nie gwarantuje pieniędzy – trzeba będzie aktywnie o nie zabiegać. Niemniej jednak, posiadanie statusu fundacji jest warunkiem wstępnym, by w ogóle ubiegać się o większość profesjonalnych form wsparcia finansowego dla działalności społecznej.
Koszty założenia fundacji i obowiązki formalne
Przed podjęciem decyzji warto wiedzieć, z jakimi kosztami i formalnościami wiąże się założenie oraz prowadzenie fundacji. Wejście w rolę fundatora wymaga pewnych nakładów finansowych i dopełnienia wymogów prawnych. Oto najważniejsze kwestie:
- Fundusz założycielski (majątek fundacji): W momencie rejestracji fundacja musi dysponować majątkiem przeznaczonym na realizację jej celów. Przepisy nie określają sztywno minimalnej kwoty, ale w praktyce przyjęło się, że fundacja bez działalności gospodarczej powinna mieć co najmniej ok. 1000 zł funduszu założycielskiego. Jeśli fundacja planuje prowadzić działalność gospodarczą, zwyczajowo wymaga się większego kapitału – często wskazuje się minimum 2000 zł, aby mieć z czego tę działalność rozpocząć. Majątkiem mogą być pieniądze, ale też np. przekazany sprzęt, nieruchomość czy inne składniki majątkowe. Fundator musi oficjalnie w akcie fundacyjnym przeznaczyć określony majątek na rzecz fundacji. Ta kwota początkowa zasila konto fundacji i powinna być wydatkowana zgodnie z celami statutowymi.
- Akt notarialny – koszt i konieczność: Powołanie fundacji wymaga sporządzenia aktu fundacyjnego w formie aktu notarialnego. Jest to dokument, w którym fundator deklaruje utworzenie fundacji, określa jej cel, przekazuje majątek oraz zatwierdza statut fundacji. Wizyta u notariusza wiąże się z opłatą – koszt aktu notarialnego zależy od stawek notariusza i długości/skomplikowania dokumentu, zwykle może to być kilkaset złotych. Trzeba się liczyć z tym wydatkiem, ponieważ bez aktu notarialnego fundacja nie może zostać zarejestrowana.
- Rejestracja w KRS – opłaty sądowe: Fundacja uzyskuje osobowość prawną dopiero po wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Złożenie wniosku rejestrowego wiąże się z opłatą sądową. Standardowo opłata za rejestrację fundacji w KRS wynosi 250 zł, chyba że fundacja nie zamierza prowadzić działalności gospodarczej – wówczas można wystąpić o zwolnienie z tej opłaty (sądy często zwalniają organizacje pozarządowe z opłat rejestrowych, gdy działalność ma charakter wyłącznie społeczny). Niemniej, warto mieć w budżecie przewidzianą tę kwotę na wypadek, gdyby opłata była wymagana. Dodatkowo, ogłoszenie pierwszego wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym kosztuje 100 zł (choć i tu bywają zwolnienia dla NGO). Reasumując, minimalne koszty rejestracji fundacji to kilkaset złotych (notariusz + sąd).
- Czas i formalności rejestracyjne: Po złożeniu wniosku rejestrowego do KRS trzeba poczekać na wpis – zazwyczaj trwa to kilka tygodni (2–6 tygodni w zależności od sądu i poprawności dokumentów). Wniosek obejmuje m.in. statut fundacji, akt notarialny, informacje o adresie, składzie zarządu, zakres działalności gospodarczej (jeśli planowana) oraz wskazanie ministra nadzorującego (właściwego ze względu na cele fundacji). Trzeba więc przygotować poprawnie statut fundacji – dokument opisujący cele, zasady działania, organy fundacji, sposób reprezentacji, itp. Przygotowanie statutu i wypełnienie formularzy KRS bywa wyzwaniem dla osoby bez doświadczenia, dlatego czasem fundatorzy korzystają z pomocy prawników lub doradców (co generuje dodatkowe koszty doradcze, choć nie jest obowiązkowe).
- Prowadzenie księgowości: Po założeniu fundacji należy prowadzić pełną księgowość (organizacje pozarządowe są zobligowane do prowadzenia ksiąg rachunkowych). Oznacza to konieczność ewidencjonowania wszystkich wpływów i wydatków zgodnie z zasadami rachunkowości. W praktyce fundacja musi albo zatrudnić księgowego/biuro rachunkowe, albo nauczyć się samodzielnie prowadzić księgi (co bywa trudne). Usługi księgowe to stały koszt w budżecie – dla małej fundacji może to być kilkaset złotych miesięcznie w biurze rachunkowym. Nawet jeśli fundacja ma niewielkie obroty, roczne sprawozdanie finansowe trzeba sporządzić i złożyć do KRS (oraz do urzędu skarbowego). Koszty księgowości oraz ewentualnych audytów finansowych (dla większych fundacji lub OPP) należy wkalkulować w koszty prowadzenia organizacji.
- Obowiązki sprawozdawcze i nadzór: Fundacja podlega nadzorowi właściwego ministra (wyznaczanego wg zakresu działania fundacji, np. Minister Edukacji dla fundacji oświatowej) oraz miejscowego starosty. Organy nadzoru mają prawo kontrolować, czy fundacja działa zgodnie z prawem i statutem, w szczególności czy majątek jest wykorzystywany na zadeklarowane cele. W praktyce oznacza to, że fundacja może zostać wezwana do przedstawienia sprawozdań merytorycznych ze swojej działalności. Co roku fundacja musi sporządzić sprawozdanie finansowe, a jeśli ma status OPP – również sprawozdanie merytoryczne z działalności i upublicznić je (w internetowej bazie sprawozdań OPP prowadzonej przez Narodowy Instytut Wolności). Dochowanie tych formalności jest bardzo ważne – brak sprawozdań może skutkować karami lub utratą statusu OPP. Ponadto zarząd fundacji ma prawny obowiązek prowadzić fundację w granicach prawa – za uporczywe naruszanie przepisów minister może nawet wnioskować do sądu o zawieszenie władz fundacji lub zmianę statutu. Biurokracja w fundacji bywa więc obciążająca: regularne raportowanie, pilnowanie terminów sądowych, podatkowych (np. złożenie CIT-8, nawet jeśli podatek wynosi 0) i przestrzeganie przepisów (np. ustawy o rachunkowości, ustawy o działalności pożytku publicznego).
- Inne koszty działalności: Poza formalnościami czysto prawnymi, prowadzenie fundacji generuje też typowe koszty administracyjne: wynajem biura (choć wiele fundacji rozpoczyna działalność we własnym mieszkaniu lub korzysta z tzw. inkubatorów NGO, gdzie nieodpłatnie udostępnia się przestrzeń), opłaty za media, sprzęt biurowy, strona internetowa, promocja działań, ubezpieczenia (np. OC organizacji). Jeśli fundacja zatrudnia pracowników lub wypłaca wynagrodzenia (np. członkom zarządu czy wykonawcom projektów), dochodzą koszty płac i składek ZUS. W początkowej fazie często działacze fundacji pracują wolontarystycznie, ale z czasem warto przewidzieć przynajmniej częściowe wynagrodzenia, aby przyciągnąć profesjonalistów i utrzymać ciągłość działania – co jednak wymaga posiadania na to środków w budżecie.
Wyzwania i ryzyka związane z założeniem fundacji
Mając na uwadze powyższe obowiązki i koszty, warto zastanowić się, czy założenie fundacji się opłaca w Twojej sytuacji. Oto główne wyzwania i ryzyka, z jakimi mierzą się fundatorzy i zarządzający fundacjami:
Trudności w pozyskiwaniu funduszy
Choć fundacja daje dostęp do wielu potencjalnych źródeł finansowania, konkurencja o granty i uwagę darczyńców jest duża. W Polsce działa kilkadziesiąt tysięcy fundacji, które często ubiegają się o te same dotacje i wsparcie sponsorów. Szczególnie na początku istnienia fundacji pozyskiwanie środków może być wyzwaniem – organizacja nie ma jeszcze historii ani rozpoznawalnej marki. Trzeba zainwestować czas w budowanie sieci kontaktów, marketing społeczny, pisanie wniosków grantowych i organizowanie zbiórek. Istnieje ryzyko, że w pierwszych latach działalności fundacja będzie dysponować bardzo skromnym budżetem, niewystarczającym na realizację wszystkich ambitnych planów. To może prowadzić do frustracji fundatora. Należy być przygotowanym na okresy, gdy projekt nie dostanie dotacji, a darowizny od publiczności będą niewielkie – wówczas trzeba szukać alternatyw albo działać wolniej, na mniejszą skalę.
Obciążenie biurokratyczne i odpowiedzialność prawna
Prowadzenie fundacji to także spora doza papierkowej pracy. Sporządzanie sprawozdań, prowadzenie księgowości, raportowanie do urzędów – to wszystko pochłania czas i wymaga dokładności. Dla osoby, która nie lubi administracji, może to być uciążliwy aspekt. Co więcej, członkowie zarządu fundacji ponoszą odpowiedzialność za jej działanie. W praktyce oznacza to, że jeśli fundacja naruszy prawo (np. wyda środki niezgodnie ze statutem, zaciągnie długi i ich nie spłaci, zaniedba płatności podatków), to odpowiedzialność może spaść personalnie na zarząd. Ryzyko prawne jest szczególnie istotne, gdy fundacja prowadzi działalność gospodarczą – zarząd działa wtedy podobnie jak zarząd spółki, musi pilnować płynności finansowej i przestrzegać przepisów przedsiębiorczości. Nie można też zapominać o odpowiedzialności wizerunkowej: wszelkie nieprawidłowości czy skandale w fundacji (nawet drobne) mogą szybko zniszczyć jej reputację, co przekłada się na utratę zaufania darczyńców
Koszty utrzymania fundacji niezależne od skali działalności
Fundacja, nawet jeśli prowadzi małe projekty, ponosi stałe koszty (rachunkowość, administracja, opłaty bankowe, itp.). W efekcie próg wejścia jest wyższy niż przy nieformalnej działalności społecznej – pewne wydatki są obowiązkowe niezależnie od tego, czy pozyskamy duże fundusze, czy nie. Jeśli nie uda się zdobyć grantów, fundator może stanąć przed dylematem finansowania części kosztów z własnej kieszeni lub zawieszenia aktywności. To ryzyko finansowe trzeba wkalkulować: czy stać mnie na utrzymanie fundacji, jeśli nie zdobędę dotacji przez pierwszy rok? Na szczęście wiele wydatków da się minimalizować (np. pracować z domu zamiast wynajmować biuro, korzystać z wolontariuszy, księgowość prowadzić samemu przy małej skali), ale nie wszystko da się wyeliminować.
Brak zespołu i potencjalna izolacja fundatora
Skoro fundację może założyć jedna osoba, często zdarza się, że fundator rozpoczyna sam lub z niewielkim wsparciem. Może to rodzić ryzyko przeciążenia obowiązkami – jedna osoba staje się pomysłodawcą, menedżerem projektu, księgowym i fundraiserem jednocześnie. Pojawia się też kwestia ciągłości: jeśli fundator zachoruje lub straci zapał, fundacja może stanąć w miejscu, bo nie ma członków (jak w stowarzyszeniu), którzy automatycznie wezmą na siebie część pracy. Dlatego zakładając fundację, dobrze jest już na starcie rozejrzeć się za współpracownikami, wolontariuszami, doradcami, którzy pomogą w realizacji celów. Ryzyko wypalenia jednej osoby jest realne, jeśli cały ciężar spoczywa tylko na fundatorze. Paradoksalnie więc, choć formalnie fundacja daje pełnię kontroli jednej osobie, w praktyce wymaga budowania wokół siebie zespołu ludzi dobrej woli.
Skojarzenie fundacji wyłącznie z działalnością społeczną (trudność w komercjalizacji)
W świadomości społecznej fundacja to podmiot charytatywny, nastawiony na pomoc i niekojarzony z działalnością biznesową. Oznacza to, że jest trudniej prowadzić przedsięwzięcia komercyjne w ramach fundacji, nawet jeśli prawo na to pozwala – klienci mogą nie rozumieć, że fundacja sprzedaje usługi, a partnerzy biznesowi mogą być ostrożni we wchodzeniu w relacje handlowe z fundacją (wolą klasyczną firmę). Jeśli więc ktoś myśli o modelu działania bardziej przypominającym biznes społeczny (np. usługi za opłatą, produkty), to fundacja może nie być najlepszą formą, bo budzi pewne zastrzeżenia. W takiej sytuacji rozważa się czasem powołanie dodatkowo spółki non-profit lub innej formy – co jednak komplikuje strukturę. Generalnie, fundacja najlepiej sprawdza się przy projektach stricte społecznych i charytatywnych; jeśli zaś głównym celem miałaby być działalność zarobkowa (choćby na cele społeczne), to trzeba pamiętać, że prawo wymaga jej podporządkowania misji i księgowego wyodrębnienia.
Mimo tych wyzwań, wiele fundacji w Polsce z powodzeniem działa i rozwija się, przynosząc ogromne korzyści społeczne. Kluczem jest dobre zaplanowanie: ocena własnych zasobów, przygotowanie planu działania i finansowania przynajmniej na pierwszy rok, a także edukacja w zakresie obowiązków prawnych. Jeśli odrobi się to zadanie domowe, założenie fundacji może być jak najbardziej opłacalne i satysfakcjonujące.
