W polskim prawie fundację może założyć zarówno jedna osoba, jak i ich większa liczba – przepisy nie narzucają więc obowiązku posiadania grupy fundatorów. Najczęściej bywa to jeden fundator, który decyduje się przekazać określony majątek na realizację określonego celu społecznie użytecznego. Niniejszy artykuł wyjaśnia podstawy prawne i praktyczne aspekty dotyczące minimalnej liczby fundatorów w fundacji.
Podstawa prawna i definicja fundatora
Zgodnie z Ustawą o fundacjach z dnia 6 kwietnia 1984 r. (Dz.U. 1984 nr 21 poz. 97) – tekst jednolity dostępny w ISAP – fundację może ustanowić osoba fizyczna (np. prywatna) lub osoba prawna (np. przedsiębiorstwo, organizacja) mająca zdolność do czynności prawnych.
- Fundator przekazuje określone środki (pieniężne lub rzeczowe) na rzecz fundacji i definiuje jej cel w akcie założycielskim (często w formie aktu notarialnego).
- Nie ma górnego limitu liczby fundatorów – może to być jedna osoba, dwie, a nawet wiele podmiotów łączących siły w jednej inicjatywie.
Czy jedna osoba wystarczy do założenia fundacji?
Tak, prawo dopuszcza możliwość, by jedna osoba fizyczna (np. prywatny założyciel) lub jedna osoba prawna (np. przedsiębiorstwo) stała się wyłącznym fundatorem. Ważne jest jedynie, by fundator przekazał majątek (w formie finansowej bądź rzeczowej) pozwalający na realizację celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, zgodnie z założeniami ustawy.
Przykładowe sytuacje:
- Osoba prywatna – pragnie wspierać edukację młodzieży, przekazuje określoną kwotę i powołuje fundację (akty notarialne, ustalenie statutu).
- Firma – decyduje się na stworzenie fundacji firmowej, gdzie jednym założycielem-fundatorem jest sama spółka.
Co w przypadku większej liczby fundatorów?
W praktyce nierzadko spotyka się fundacje, w których rolę fundatorów pełni kilka osób fizycznych lub łącznie osoby fizyczne i prawne. Taka współpraca może ułatwiać zebranie większego kapitału początkowego albo łączyć różnorodne kompetencje przy ustalaniu celów fundacji.
Ważne jest jednak ustalenie w akcie założycielskim (i statucie), jakie prawa i obowiązki będą mieć poszczególni fundatorzy – dotyczy to np. kwestii powoływania zarządu, ewentualnego prawa do zmian statutu bądź wniesienia dodatkowego majątku.
O czym pamiętać, zakładając fundację?
- Akt notarialny
Ustawodawca wymaga, by oświadczenie woli fundatora o ustanowieniu fundacji (tzw. akt fundacyjny) przybrało formę aktu notarialnego, jeśli fundator jest osobą fizyczną. W akcie określa się m.in. cel fundacji i jej majątek. - Rejestracja w KRS
Kolejnym krokiem jest wpis do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Fundację reprezentuje jej zarząd, zgodnie z ustaleniami w statucie. Dopiero po rejestracji w KRS fundacja zyskuje osobowość prawną. - Majątek pozwalający realizować cele
Chociaż przepisy nie określają minimalnej kwoty, to majątek musi realnie umożliwiać realizację założeń statutowych. W przeciwnym wypadku sąd może podważyć zdolność fundacji do wykonywania zamierzeń.
Da się założyć Fundację samemu!
Ile minimum fundatorów w fundacji? – W świetle polskiego prawa może to być nawet jedna osoba bądź jeden podmiot (osoba prawna). Nie ma natomiast przeszkód, aby fundację tworzył zespół fundatorów, co może ułatwiać gromadzenie odpowiedniego kapitału i rozdzielanie obowiązków. Istotne jest zadbanie o właściwe sporządzenie aktu założycielskiego w formie notarialnej, określenie wysokości lub rodzaju wniesionego majątku oraz dopilnowanie rejestracji w KRS. Dzięki temu fundacja zyskuje osobowość prawną i może legalnie realizować cele pożytku publicznego w zgodzie z przyjętym statutem i obowiązującym prawem.
