Dla osób chcących działać w grupie wokół wspólnych celów społecznych, kulturalnych czy rekreacyjnych, stowarzyszenie stanowi jedną z najpopularniejszych form organizacyjnych. W Polsce formalności związane z rejestracją stowarzyszenia są dość przejrzyste, a same koszty – stosunkowo niskie. Mimo to warto już na etapie tworzenia statutu i gromadzenia dokumentacji zapoznać się z potencjalnymi wydatkami, aby proces przebiegał bez zbędnych niespodzianek.
Podstawowa procedura rejestracyjna
Rejestracja stowarzyszenia (tzw. rejestrowego) wymaga wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Zanim jednak do tego dojdzie, potencjalni założyciele (min. siedem osób) muszą odbyć walne zebranie założycielskie i przyjąć statut. Statut ten precyzuje cele, strukturę i zasady działania stowarzyszenia. Po jego uchwaleniu przewodniczący zebrania podpisuje protokół, a zarząd kompletujący wniosek rejestracyjny kieruje go do sądu rejestrowego.
Koszt samego wpisu do KRS nie jest wysoki. Najczęściej opłata sądowa za wpis stowarzyszenia oscyluje wokół 250–300 zł – część z tego to opłata rejestrowa, a część pokrywa ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Warto sprawdzić aktualne stawki, ponieważ mogą one ulegać nieznacznym zmianom. W przeciwieństwie do fundacji, stowarzyszenie nie potrzebuje notarialnego aktu założycielskiego (choć statut można oczywiście sporządzić u notariusza, jeśli założyciele uznają to za stosowne). Dzięki temu początkowe wydatki są mniejsze.
Stowarzyszenie zwykłe – tańsza alternatywa?
Poza stowarzyszeniem rejestrowym istnieje także forma tzw. stowarzyszenia zwykłego. W tym przypadku procedura jest uproszczona: wystarczy zawiadomienie odpowiedniego organu (starosty bądź prezydenta miasta) o utworzeniu stowarzyszenia, dołączenie regulaminu działania i listy członków założycieli (co najmniej trzy osoby). Co istotne, stowarzyszenie zwykłe nie podlega rejestracji w KRS, a więc nie ponosi się kosztów z tym związanych. Ograniczeniem jest jednak węższy zakres działalności – np. stowarzyszenie zwykłe nie może przyjmować darowizn od spadkobierców czy prowadzić działalności gospodarczej.
Jeśli członkowie grupy celują w większe projekty i dotacje, zdecydowanie korzystniejszą opcją bywa stowarzyszenie rejestrowe. Mimo niewielkich kosztów przy rejestracji, zapewnia ono dużo większe możliwości rozwoju (m.in. prawo do udziału w otwartych konkursach ofert organizowanych przez samorządy czy ministerstwa, prawo do zaciągania zobowiązań na rzecz działalności statutowej).
Dodatkowe koszty i formalności
Po zarejestrowaniu stowarzyszenia w KRS należy zadbać o uzyskanie numeru REGON i NIP (jeśli planujemy np. ubiegać się o dotacje lub prowadzić rozliczenia finansowe). Sama procedura nadania tych numerów w urzędach jest bezpłatna, jednak bywa czasochłonna. Dla stowarzyszenia, które ma ambicje uczestniczyć w projektach publicznych, może być konieczne także założenie konta bankowego (zwykle kilka–kilkanaście złotych miesięcznie za prowadzenie rachunku w zależności od banku) oraz opłacanie składek członkowskich przez członków, co wspiera bieżące funkcjonowanie organizacji.
Warto pamiętać, że nawet jeśli koszty początkowe są niskie, rejestracja stowarzyszenia to także pewna odpowiedzialność wobec członków i organów nadzorczych. Oznacza to konieczność prowadzenia księgowości zgodnie z przepisami, składania sprawozdań do KRS (o ile prawo tego wymaga) i utrzymywania przejrzystości finansowej, zwłaszcza gdy organizacja ubiega się o publiczne środki.
Podsumowanie – ile to kosztuje?
Rejestracja stowarzyszenia w Polsce wiąże się z opłatą sądową w wysokości rzędu 250–300 zł za wpis do KRS, podczas gdy samo zebranie założycielskie i przyjęcie statutu nie generują wysokich wydatków. Alternatywą jest stowarzyszenie zwykłe, które nie ponosi kosztów rejestracyjnych, jednak ma ograniczone możliwości formalne. Ostateczny wybór formy zależy od charakteru planowanych działań i potrzeb organizatorów. Dobrze jest dokładnie przeanalizować zalety obu rozwiązań oraz uwzględnić perspektywy rozwoju – zwłaszcza jeśli stowarzyszenie zamierza w przyszłości sięgać po dotacje, współpracować z samorządami czy nawiązywać szerokie partnerstwa społeczne.
