Prowadzenie klubu sportowego wymaga nie tylko pasji i zaangażowania, ale także środków finansowych. Utrzymanie drużyn, sprzętu, obiektów sportowych czy organizacja zawodów generuje koszty, którym nie zawsze sprostają składki członkowskie. Na szczęście w Polsce istnieje wiele programów grantowych i możliwości dofinansowania wspierających działalność klubów sportowych. W tym poradniku w przystępny sposób wyjaśniamy, skąd pozyskać fundusze dla klubu sportowego oraz jak przygotować wniosek, by zwiększyć szanse na sukces. Dowiesz się, jakie są najważniejsze źródła finansowania klubów sportowych, jakie projekty mają największe szanse na dotację, kto może się ubiegać o wsparcie i na jakich warunkach, a także na co zwrócić uwagę, kompletując dokumenty aplikacyjne.
Najważniejsze źródła finansowania klubów sportowych
Aby skutecznie pozyskać dodatkowe pieniądze na rozwój klubu, warto poznać wszystkie dostępne opcje. Finansowanie sportu odbywa się na różnych poziomach – od lokalnego po ogólnokrajowy i europejski. Poniżej przedstawiamy kluczowe źródła, z których kluby sportowe mogą czerpać wsparcie finansowe:
1. Ministerstwo Sportu i programy rządowe
Ministerstwo Sportu i Turystyki co roku uruchamia konkursy i programy dotacyjne wspierające działalność sportową. Najbardziej znanym jest Rządowy Program „Klub”, skierowany do małych i średnich klubów sportowych, w tym uczniowskich klubów (UKS). Celem Programu „Klub” jest upowszechnianie aktywności fizycznej dzieci i młodzieży oraz wsparcie podstawowych jednostek sportu w terenie. W ramach tego programu klub może otrzymać dofinansowanie na prowadzenie regularnych zajęć sportowych, wynagrodzenie trenerów, zakup sprzętu sportowego czy organizację obozów sportowych. Wysokość dotacji zależy od wielkości klubu – dla klubów jednosekcyjnych wynosiła ostatnio ok. 10–15 tys. zł, a dla wielosekcyjnych jeszcze więcej (np. 15–20 tys. zł). Program przewiduje niewielki wkład własny (np. 5% kosztów), który klub musi zapewnić – mogą to być środki własne, wsparcie gminy lub sponsorów, a nawet praca wolontariuszy. Aby ubiegać się o dotację z Ministerstwa, klub zazwyczaj musi spełnić pewne kryteria formalne, np. posiadać status stowarzyszenia i działać minimum kilka lat.
Oprócz Programu „Klub” Ministerstwo ogłasza też inne konkursy tematyczne. W przeszłości funkcjonowały programy takie jak „Sport Wszystkich Dzieci”, „Animator – Moje Boisko Orlik 2012” czy inicjatywy promujące aktywność wśród różnych grup społecznych. Warto śledzić stronę Ministerstwa Sportu, gdzie publikowane są aktualne informacje o naborach. Często pojawiają się granty na organizację imprez sportowych dla dzieci i młodzieży, projekty prozdrowotne (np. walka z otyłością poprzez sport) czy rozwój sportu akademickiego. Kluby mogą też pośrednio korzystać z funduszy rozdzielanych przez państwo poprzez narodowe związki sportowe – np. dotacje na szkolenie utalentowanej młodzieży czy udział w zawodach międzynarodowych.
Ważną rolę odgrywa Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej (FRKF) – są to środki publiczne przeznaczane m.in. na inwestycje sportowe i programy upowszechniania sportu. To z FRKF finansowany jest np. Program „Klub” oraz wiele innych inicjatyw sportowych. Jeśli Twój klub planuje większe przedsięwzięcia, jak budowa lub modernizacja obiektu sportowego (hali, boiska), warto sprawdzić rządowe programy infrastrukturalne – co pewien czas ogłaszane są konkursy na dofinansowanie budowy obiektów z funduszy FRKF. Dla mniejszych klubów kluczowe jednak będą programy ukierunkowane na szkolenie i zajęcia sportowe.
2. Samorządy lokalne – dotacje z gminy i powiatu
Lokalne władze samorządowe – gminy, powiaty, a także urzędy marszałkowskie (województwa) – często wspierają finansowo kluby sportowe działające na ich terenie. Podstawą prawną jest ustawa o sporcie, która umożliwia jednostkom samorządu terytorialnego przekazywanie dotacji celowych klubom sportowym prowadzącym działalność non-profit. Oznacza to, że Twój klub, jako stowarzyszenie sportowe, może co roku ubiegać się o dofinansowanie z budżetu gminy lub powiatu na realizację zadań z zakresu sportu.
Najczęściej odbywa się to w formie otwartego konkursu ofert ogłaszanego przez urząd miasta czy gminy na początku roku (lub zgodnie z lokalnym harmonogramem). W konkursie tym kluby składają wnioski opisujące planowane zadania: może to być szkolenie dzieci i młodzieży w piłce nożnej, udział drużyny w rozgrywkach ligowych, organizacja turnieju miejskiego itp. Samorząd określa pulę środków i priorytety (np. wspieranie sportu młodzieżowego, dyscyplin olimpijskich, działań promujących gminę). Dotacje samorządowe mogą pokryć m.in. koszty trenerów, transportu na zawody, zakupu sprzętu, wynajmu obiektów sportowych czy organizacji eventów sportowych dla mieszkańców.
Warto skontaktować się z wydziałem sportu w urzędzie swojej gminy i dopytać o możliwość finansowania. Każda gmina ma własne procedury – niektóre wymagają wkładu własnego klubu (np. 10–20% wartości projektu), inne finansują zadania nawet w całości. Trzeba pamiętać, że przyznana dotacja jest celowa, czyli przeznaczona na konkretny cel opisany we wniosku, oraz wymaga rozliczenia (przedstawienia faktur, sprawozdania). Niewykorzystane środki trzeba zwrócić. Samorząd ma też prawo kontrolować, czy pieniądze wydano zgodnie z umową. Zaletą lokalnych dotacji jest to, że klub rywalizuje z ograniczoną liczbą wnioskodawców (innymi lokalnymi klubami), a władze często chcą wspierać swoich – zwłaszcza jeśli klub odnosi sukcesy lub angażuje wielu mieszkańców. Dobrą praktyką jest uczestnictwo w sesjach rady gminy czy komisjach sportu – zaprezentowanie osiągnięć klubu i potrzeb może zaowocować przychylnością decydentów.
Na poziomie województwa (urząd marszałkowski) również bywają granty na kulturę fizyczną – zwykle dla większych projektów, imprez ponadlokalnych czy rozwoju sportu w skali regionu. Jeśli Twój klub planuje np. międzynarodowy turniej albo działa w niszowej dyscyplinie, poszukaj informacji w urzędzie marszałkowskim lub na stronach programu „Sportowe granty” danego województwa.
3. Programy Unii Europejskiej (Erasmus+ Sport i inne)
Unia Europejska oferuje także możliwości wsparcia projektów sportowych, choć są to środki trudniej dostępne niż krajowe dotacje. Najbardziej znanym jest komponent Erasmus+ Sport, który finansuje międzynarodowe projekty w dziedzinie sportu. Priorytety Erasmus+ Sport obejmują m.in. promocję aktywności fizycznej, walkę z negatywnymi zjawiskami w sporcie (doping, ustawianie meczów, agresja), a także włączenie społeczne poprzez sport i rozwój wolontariatu sportowego. O granty te mogą ubiegać się organizacje sportowe – również lokalne kluby – ale projekty muszą mieć wymiar międzynarodowy. Przykładowo, klub może nawiązać partnerstwo z organizacjami z innych krajów i wspólnie zrealizować projekt wymiany młodzieży, szkolenia trenerów czy kampanii społecznej promującej sport. Program Erasmus+ pokrywa koszty takie jak wymiana kadry, wydarzenia edukacyjne, materiały szkoleniowe, wizyty studyjne itp. Dofinansowanie może sięgać nawet kilkudziesięciu tysięcy euro, ale konieczne jest przygotowanie obszernej aplikacji w języku angielskim i zaangażowanie partnerów zagranicznych. Mniejsze kluby mogą rozważyć dołączenie jako partner do projektu prowadzonego przez większy podmiot (np. związek sportowy lub uczelnię).
Oprócz Erasmus+, w nowej perspektywie UE na lata 2021–2027 niektóre regionalne programy operacyjne (Fundusze Europejskie dla danego województwa) przewidują wsparcie dla infrastruktury sportowej lub doposażenia służb ratunkowych, ale tu rola klubów sportowych jest ograniczona – raczej gminy i powiaty aplikują o te środki. Warto jednak być otwartym na współpracę: jeśli w Twojej okolicy planowany jest projekt z funduszy unijnych dotyczący np. integracji społecznej, edukacji lub rewitalizacji, można w jego ramach zaproponować moduł sportowy realizowany przez klub. Często sport bywa elementem większych projektów społecznych finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego lub Funduszu Rozwoju Regionalnego (np. zajęcia sportowe dla wykluczonych społecznie, adaptacja boiska w ramach rewitalizacji dzielnicy itp.).
Reasumując, fundusze UE dla małego klubu są trudniej dostępne i wymagają doświadczenia, ale nie jest to niemożliwe. Warto śledzić informacje na portalu funduszy europejskich i w regionalnych instytucjach – czasem pojawiają się konkursy, gdzie sport jest środkiem do osiągnięcia celów społecznych (np. integracji młodzieży, promocji zdrowia).
4. Wsparcie prywatne i sponsoring
Źródłem finansowania, o którym nie można zapominać, są środki prywatne. Wielu klubom udaje się funkcjonować dzięki pozyskaniu sponsorów lub darczyńców. Sponsoring to forma współpracy, w której firma lub osoba prywatna przekazuje klubowi określoną kwotę (lub sprzęt, usługi) w zamian za promocję swojej marki. Lokalne przedsiębiorstwa – od większych zakładów przemysłowych po małe firmy (sklepy, restauracje) – często są skłonne wspierać miejscowy klub sportowy, szczególnie jeśli np. drużyna nosi logo sponsora na koszulkach, baner sponsora wisi na stadionie, a spiker dziękuje sponsorom podczas imprez. Kluczem jest przygotowanie atrakcyjnej oferty sponsorskiej i aktywne poszukiwanie partnerów biznesowych. Warto rozejrzeć się, jakie większe firmy działają w okolicy i czy mają program CSR (społecznej odpowiedzialności biznesu) – wiele korporacji przeznacza środki na inicjatywy społeczne i sportowe (np. fundacje firm PKN Orlen, KGHM, Grupy Lotos, Energa, PGNiG realizują konkursy grantowe dla klubów i OSP).
Oprócz sponsoringu warto wykorzystywać mechanizm darowizn i zbiórek publicznych. Klub jako organizacja pozarządowa może przyjmować darowizny od osób fizycznych i firm – darczyńcy mogą odliczyć je potem od dochodu w zeznaniu podatkowym, co jest zachętą. Możecie zorganizować lokalną zbiórkę funduszy na konkretny cel, np. „zrzutkę” internetową na remont szatni czy zakup nowych strojów. Pamiętajcie tylko o dopełnieniu formalności – publiczną zbiórkę pieniężną (np. przez portal zrzutka.pl czy tradycyjne kwesty) należy zgłosić przez portal zbiórek publicznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Niektóre kluby korzystają też z możliwości uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego (OPP), by móc otrzymywać 1,5% podatku dochodowego przekazywanego przez podatników. Status OPP wymaga jednak spełnienia wymogów formalnych i prowadzenia działalności prospołecznej nieprzerwanie przez co najmniej 2 lata. Jeśli Wasz klub ma charakter stowarzyszenia i aktywnie działa dla społeczności (np. prowadzi też zajęcia z profilaktyki, integruje mieszkańców), warto w przyszłości rozważyć ubieganie się o status OPP, bo daje to stałe źródło drobnych wpływów każdego roku.
Na koniec, wsparcie prywatne to również składki członkowskie i działalność własna klubu. Choć często są to niewielkie kwoty, dobrze zorganizowany klub może zbierać składki od członków i sympatyków oraz prowadzić drobną działalność (np. sprzedaż gadżetów klubowych, biletów na mecze, organizacja płatnych zajęć rekreacyjnych). Te środki mogą stanowić wkład własny przy większych projektach lub pokryć bieżące wydatki, których nie sfinansujemy z dotacji.
