Założenie fundacji kojarzy się wielu osobom z licznymi formalnościami, koniecznością ponoszenia wysokich kosztów i skomplikowanym zarządzaniem. Tymczasem w 2025 roku coraz więcej ludzi przekonuje się, że stworzenie własnej fundacji może być relatywnie proste, a przy tym dawać ogromne możliwości — nie tylko w obszarze działań społecznych czy kulturalnych, ale także w kontekście samorealizacji, rozwoju projektów i zarabiania na ambitnych inicjatywach. W niniejszym artykule wyjaśniamy, dlaczego warto założyć fundację w 2025 roku i obalamy mity z nią związane.
1. To wcale nie jest takie trudne
Dzięki ustawie o fundacjach (obowiązującej od 6 kwietnia 1984 r.) oraz nowym rozwiązaniom cyfrowym, formalności przy powoływaniu fundacji są obecnie łatwiejsze, niż wielu osobom się wydaje:
- Akt notarialny: Wystarczy udać się do notariusza ze statutem.
- Rejestracja w KRS: Po otrzymaniu wypisu aktu notarialnego, składamy wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Można to zrobić częściowo w formie elektronicznej.
- Uzyskanie NIP i REGON: Po wpisie do KRS pozostaje nadanie numeru NIP, REGON i ewentualne otwarcie konta bankowego. Od tej chwili fundacja ma osobowość prawną i może legalnie działać.
Dodatkowym ułatwieniem jest rozwijająca się cyfryzacja (m.in. ePUAP, kwalifikowany podpis elektroniczny), która skraca kolejki w urzędach. Dla osób planujących start w 2025 roku istnieje jeszcze większa szansa na załatwienie części spraw on-line.
2. Fundacja po założeniu może być „bezobsługowa”
Mit mówiący, że fundacja wymaga codziennego zaangażowania, by przetrwać, nie zawsze jest prawdziwy. Oczywiście, jeśli organizacja ma ambitne projekty i duży zasięg, zarząd będzie musiał aktywnie działać. Ale w 2025 roku powstały mechanizmy i narzędzia, które pozwalają na:
- Minimum formalności: przy prowadzeniu mniejszej skali działalności (np. jedynie gromadzeniu darowizn), wystarczy sporadyczna obsługa księgowa i coroczne sprawozdania.
- Automatyzację części procesów: portale płatnicze, systemy crowdfundingowe (jak Patronite) czy platformy do zarządzania darowiznami umożliwiają bezobsługowe przyjmowanie środków na cele statutowe.
- Tworzenie zarządu z osobami „nad wyraz” zaangażowanymi: jeśli sam fundator nie chce poświęcać dużo czasu na codzienne kwestie, może powołać zespoły lub wolontariuszy, którzy będą realizować projekty.
Takie podejście sprawdza się zwłaszcza przy fundacjach rodzinnych bądź tych, które mają konkretną misję i nie prowadzą intensywnej działalności gospodarczej. „Bezobsługowość” to oczywiście duże uproszczenie, jednak realnie da się stworzyć strukturę, w której codzienne działania są ograniczone do minimum przy sprawnej organizacji.
3. Fundacja — narzędzie do robienia wspaniałych rzeczy, samorealizacji i zarobku
Największą siłą fundacji jest fakt, że pozwala ona legalnie i transparentnie rozwijać inicjatywy społeczne, kulturalne czy edukacyjne, a jednocześnie — o ile statut na to pozwala — może:
- Prowadzić działalność gospodarczą: Zyski trafiają na cele statutowe, ale organizator może z tego tytułu budować stabilne finansowanie projektów.
- Pozyskiwać dotacje i darowizny: Fundacja ma łatwy dostęp do programów unijnych, konkursów ministerialnych (np. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego) czy grantów samorządowych.
- Przyjmować 1,5% podatku (jeśli uzyska status OPP): Organizacje pożytku publicznego (OPP) mogą zbierać środki z 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych, co bywa znaczącym wsparciem finansowym.
Samorealizacja i rozwój projektów
Dla fundatorów i osób zaangażowanych w fundację jest to szansa na realizację pasji (kultura, sport, ekologia), budowanie kontaktów z innymi twórcami czy firmami. Organizacja może zatrudniać pracowników, opłacać honoraria specjalistów, a przy tym zachowywać charakter misyjny.
Zarobek, ale z poszanowaniem celu społecznego
Kluczowym wymogiem jest przeznaczanie zysków na działalność statutową, a nie wypłatę dywidendy. To znaczy, że fundacja pozwala gromadzić środki i płacić zaangażowanym osobom (zarząd, pracownicy), jednak głównym celem pozostaje realizowanie zadań społecznych. W 2025 roku coraz więcej osób wybiera model fundacji pozwalający łączyć działalność prospołeczną z zarobkiem na wynagrodzeniach za pracę w organizacji.
4. Kroki do założenia fundacji w 2025 roku — skrót
- Sporządzenie aktu założycielskiego (w formie notarialnej) – określenie celów, majątku, nazwy.
- Uchwalenie statutu – precyzujące strukturę zarządu, zasady działania i ewentualnej działalności gospodarczej.
- Rejestracja w KRS – składamy wniosek wraz z aktami notarialnymi, statutem i opłatą rejestrową.
- Uzyskanie NIP, REGON i konta bankowego – umożliwia prowadzenie pełnoprawnych operacji finansowych.
5. Najczęstsze obawy i wątpliwości
- „To będzie dużo kosztować.”
Przy skromnej działalności, koszty utrzymania (księgowość, sprawozdawczość) są praktycznie zerowe. - „Fundacja jest trudniejsza w zarządzaniu niż stowarzyszenie.”
Wiele zależy od zakresu projektów. Fundacja ma prostszą strukturę (nie wymaga członków, walnego zebrania), co czasem bywa nawet łatwiejsze w zarządzaniu, przy jasnym podziale zadań w zarządzie. - „Nie będę mógł zarabiać.”
Niekoniecznie. Jeśli statut zezwala na działalność gospodarczą, fundacja może zatrudniać pracowników, opłacać umowy zlecenia czy dzieło. Zyski pozostają w fundacji, lecz koszty pracy zespołu są w pełni dopuszczalne.
Podsumowując – fundacja jest prosta i przyjemna w prowadzeniu
- Fundacja jest prosta i przyjemna w założeniu, a formalności nie są tak skomplikowane, jak mogłoby się wydawać. Przygotowujemy ramowy statut, stawiamy się u notariusza, ten wydaje akt założycielski podmiotu i formalnie mamy już gotowy podmiot.
- Fundacja może funkcjonować w trybie „bezobsługowym” lub z minimalnym zaangażowaniem, jeśli nie planuje intensywnej działalności.
- Jest świetnym narzędziem do realizacji pasji, celów społecznych i umożliwia zarabianie — o ile środki służą rozwojowi misji statutowej.
W efekcie fundacja pozwala rozwijać ambitne inicjatywy i skupiać wokół siebie ludzi o wspólnych wartościach. Dzięki możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, pozyskiwania dotacji i wsparcia od darczyńców, zapewnia stabilne warunki pracy i potencjał rozwoju zarówno dla fundatora, jak i całego zespołu.